Sterven hoort bij het leven en overkomt iedereen. Daarbij hoort ook rouwen voor de nabestaanden. Het is belangrijk om te durven rouwen in plaats van verder te gaan met de ingesteldheid “zwijgen en voortdoen”.
Rouwen is een proces dat verloopt in fases. Uiteraard verloopt elk individueel rouwproces verschillend, maar het is nuttig om je bewust te zijn van de verschillende stappen in het rouwproces.
Een verlies kan je nooit achter je laten, je draagt het steeds als een schaduw met je mee. Maar toch kan het helpen om bewust om te gaan met de verschillende rouwfases om zo je leven terug op te bouwen en om te gaan met verlies.
Rouwexperten hebben elk hun eigen manier om het proces te definiëren. Wij gaan hier in op de fases zoals ze omschreven werden door psychiater Elisabeth Kübler-Ross, pionier op vlak van stervensbegeleiding.
Ontkenning
Elk rouwproces start met ontkenning. De waarheid lijkt ons te erg om te geloven, dus gaan we die deels of volledig ontkennen. Je kan het zien als een soort afweermechanisme van ons brein. “Dit kan niet, ik ben aan het dromen. Morgen word ik wakker en is alles zoals voorheen.” Gevoelsmatig kan je niet bevatten wat er gebeurd is. De klap is te groot voor je psyche. Je omgeving vertoont vaak onbegrip tijdens deze fase. Mensen begrijpen niet dat je de werkelijkheid niet onder ogen ziet. Het is op dit moment belangrijk dat je jezelf begrijpt. Gun jezelf de tijd. Dit ogenschijnlijk “vreemde” gedrag is een natuurlijke reactie en vergt tijd.
Boosheid
Vaak ga je na een tijdje huilen en schreeuwen en vraag je je af waarom dit jou overkomt. Eigenlijk is dit pijn die zich uit in boosheid. Je bent woedend om wat er gebeurd is. Ook dit is een natuurlijke reactie en een belangrijk deel van het helingsproces. Wanneer je deze boosheid namelijk negeert, zoekt die een andere weg. Tijdens deze fase ben je meestal moeilijk te benaderen door je omgeving.
Onderhandelen
Wanneer je merkt dat boosheid niet helpt, ga je proberen te onderhandelen. Je gaat voor jezelf als het ware marchanderen. “Als ik dit doe, dan …”. Hoop is hierbij de grote drijfveer.
Depressie
Tijdens deze fase overheerst het gevoel van verdriet. Wanhoop primeert, vaak doordat je je boosheid onderdrukt. Je vraagt je af wat het nut is van verder te gaan met je leven. Vaak ook komen verliezen uit het verleden terug opborrelen.
Aanvaarding
Tijd heelt alle wonden, zegt men. Dit mag je misschien niet letterlijk nemen, maar toch is tijd een belangrijke factor in het leren accepteren. Door er tijd te laten overgaan (al dan niet met hulp van anderen) begin je de realiteit te aanvaarden. Je kan beginnen loslaten, wat helemaal niet betekent dat je gaat vergeten. Loslaten is het verlies een plaats geven in je leven, zodat je verder kunt.
Kübler-Ross beschouwde bovenstaande fases niet als een lineair proces om stap voor stap te doorlopen. Elk rouwproces verloopt anders. Soms slaan mensen een fase over, soms blijven ze hangen in een fase of hervallen ze. Steeds is het belangrijk om veilig je gevoelens te kunnen uiten. Dit helpt bij de verwerking. Rouwen hoeft trouwens niet altijd in de context van sterven te gebeuren. Hetzelfde proces kan je ook doorlopen bij het verlies van je baan, bij een echtscheiding en noem maar op.
Geef een reactie